Cá diếc – loài cá mang đến những giá trị lớn về sức khỏe cho con người. Có thể bạn đang hàng ngày sử dụng loại cá này nhưng chưa biết hết tác dụng tích cực cũng như những mặt trái ảnh hưởng nếu không biết cách dùng thực phẩm này hợp lý. Mời bạn đọc tham khảo những điều cần biết về loài cá này qua bài viết.
Cá diếc là gì?
Cá diếc được biết với danh pháp khoa học là Carassius là một loại cá sông thuộc họ cá chép và cá vàng. Đây là loại cá bắt gặp phổ biến tại Việt Nam có môi trường sinh sống là khu vực sông hồ trên khắp mọi miền của đất nước.
Đặc điểm hình dáng
Hình dạng của cá diếc (tên gọi khác là cá giếc) khá tương đồng với cá chép với phần đầu nhỏ, mắt hơi lồi, đuôi chẻ 2 phần hình chữ V. Cá có phần miệng nhỏ, răng bé xíu và cân đối giữa hai hàm, miệng cá giếc không có râu.
Thân hình của cá giếc khá dẹt, phần trên tròn và nở rộng. Cá giếc có kích thước trung bình khoảng 10 – 15cm theo bề rộng và dài từ 25-40cm theo chiều dài. Trọng lượng có thể đạt được của cá giếc lên tới 3kg và phần thân dài tối đa khoảng 45cm.
Cá diếc có nhiều vảy, màu của chúng là màu xám nâu hoặc có màu ngả vàng. Vảy bụng và vảy phần thân trên lưng của chúng khá cứng, các lớp vảy màu sáng ánh bạc và có vây ngực.
Đặc điểm sinh trưởng của cá diếc
Thức ăn của cá diếc khá đa dạng bởi đây được xem là loài ăn tạp, từ thực vật đến động vật đều là nguồn thức ăn của chúng. Trong môi trường sống, thức ăn của cá là các sinh vật phù du, vi sinh vật, động vật thân mềm, tảo và các vụn hữu cơ.
Cá giếc sống trong môi trường nước ngọt, cá sống trong ao hồ sông từ các vùng miền núi cho đến đồng bằng, đây là loài có thể thích nghi với nhiều điều kiện sống. Loài cá này sinh trưởng và phát triển trên khắp các vùng lãnh thổ trên thế giới từ châu Á đến châu Âu.
Cá diếc duy trì hình thức sinh sản bằng việc đẻ trứng. Mùa sinh sản bắt đầu từ tháng 3 đến tháng 8 theo lịch âm. Cá bắt đầu sinh sản khi đạt được 1 tuổi trở lên và có thể sinh sản trong nhiều năm trong vòng đời.
Nguồn gốc của cá diếc
Cá diếc được phát hiện lần đầu tiên và được công nhận với tên khoa học là Carassius từ đầu thế kỷ 18. Đây là loài cá thuộc họ cá Chép với vùng phân bố rộng trên khắp các lãnh thổ chủ yếu là khu vực châu Á và châu Âu.
Trên thế giới nhiều vùng lãnh thổ xuất hiện cá giếc với khu vực phân bố rộng trải đều trên khắp Á- Âu. Đây là loài cá nước ngọt dễ nuôi nên sinh trưởng và phát triển mạnh tại bất kỳ nơi đâu có sông, hồ, sao, suối…
Tại Việt Nam, cá giếc được tìm thấy nhiều hơn ở khu vực phía Bắc. Cá giếc sống trong tự nhiên tại các khu vực sông hồ hay ở các khu vực đồng ruộng. Ngày nay với giá trị kinh tế và lợi ích to lớn loài cá này được nuôi trồng phổ biến tại nhiều nơi.
Cách mua cá diếc còn tươi
Cá giếc là món ăn ngon bổ dưỡng và có thể dùng làm các vị thuốc bổ. Để lựa chọn được cá giếc tươi khi đi mua các bạn nên lưu ý đến các yếu tố sau:
Nên chọn kích thước cá diếc nhỏ
Hầu hết các loại cá giếc hiện nay trên thị trường được bày bán là cá giếc lai tạo, ưu điểm của giống cá này là sinh trưởng nhanh, năng suất cao và dễ nuôi nên kích thước đạt được là lớn hơn so với cá tự nhiên. Do đó với các con cá có kích thước nhỏ tỷ lệ bạn mua được cá giếc tự nhiên hoang dã cao hơn rất nhiều.
Lựa chọn thông qua vảy
Cách làm tuy hơi khó và đòi hỏi bạn cần có kiến thức về vảy cá nhưng lại giúp bạn mua được các loại cá diếc tự nhiên. Thông thường số lượng vảy trên dây biên của cá giếc lai tạo là 32 trong khi đó cá tự nhiên chỉ có 28 chiếc vảy, nên dựa vào số lượng này bạn có thể phân biệt chúng.
Với những ai chưa biết đường bên của cá thì đó là cơ quan cảm biến của cá giếc. Đường biên có thể được nhìn thấy từ thân cá ở mặt bên, đó là đường do nhiều lỗ nhỏ tạo thành. Chú ý số lượng vảy trên đường dây biên sẽ giúp bạn chọn mua được cá diếc tươi ngon.
Dựa vào trứng cá
Cá diếc có đặc điểm khá thú vị là đối với các loại lai tạo sẽ không có khả năng sinh sản, vì vậy chúng không có trứng. Đây là cách dễ dàng để bạn có thể lựa chọn được cá tự nhiên khi chỉ cần quan sát xem có trứng trong dạ dày cá hay không.
Dựa vào hình thái bên ngoài để biết được cá còn tươi
Cá diếc còn tươi là cá còn sống, có sức quẫy đạp mạnh. Khi chạm vào chúng sẽ có sức sống khoẻ và phản ứng như nhảy, bật ra ngoài các dụng cụ chứa chúng.
Đối với cá giếc được bày bán đã chết hay cá đông lạnh thì cần dựa vào các yếu tố sau đây để biết được cá còn mới, tươi hay không hoặc thời gian ướp lạnh đã lâu hay chưa:
- Mắt cá còn đen, mang cá còn tươi chưa bị biến dạng đỏ hay màu sẫm đen
- Bụng cá còn trắng, thân cá cứng và vảy màu nhìn còn óng ánh
- Mùi cá còn giữ được độ tươi mới, mùi tanh tự nhiên không nghe mùi ôi, ươn
- Chạm vào thân cá còn cứng, không mềm nhũn hay nhão
Một số món ăn được xem là vị thuốc bổ
Cá giếc có thể sử dụng để làm một số món ăn ngon và bổ dưỡng. Một số cách thức chế biến món ăn để xem cá giếc như loại thuốc bổ bao gồm:
Sử dụng cá diếc chữa bệnh
Để trị chứng nôn mửa: Sử dụng cá giếc 1 con làm sạch kết hợp với các loại nguyên liệu như gừng sống, hồ tiêu, sa nhân mỗi loại khoảng 3g. Sử dụng phương thức hầm chín cá với nước và lấy nước uống hàng ngày.
Với bệnh đại tràng mãn tính: Dùng một con cá giếc, làm sạch, loại bỏ phần ruột, tiếp tục hầm cá sau đó lấy nước nấu cháo. Dùng phần thịt cá để cho vào cháo với gia giảm vừa ăn, dùng khi nóng, ăn trong khoảng thời gian một tháng để trị bệnh.
Trị các bệnh vàng da do gan: nướng cá diếc đã làm sạch, bỏ ruột, sử dụng phương thức nướng cho dễ ăn trong ngày. Sử dụng thường xuyên đều đặn đến khi tình trạng thuyên giảm.
Cá diếc cũng có thể làm sạch, bỏ ruột cho vào cá các loại thuốc như đương quy, thông thảo, hoàng kỳ với lượng tương ứng từ 8 – 20g cho mỗi loại, cho nước vào hầm nhừ và uống theo dạng nước canh. Bài thuốc này giúp tăng sữa cho sản phụ sau khi sinh hiệu quả, phục hồi cơ thể sau khi sinh.
Món ngon hàng ngày bổ dưỡng từ cá diếc
Cá diếc dưa chua
Kho cá giếc cùng dưa chua là món ăn vô cùng dễ ăn bởi hương vị thơm ngon của cá kết hợp với vị chua của dưa rất hợp với món cơm hàng ngày trong bữa ăn. Nguyên liệu làm món này là một con cá giếc tươi kết hợp với dưa muối, các loại gia vị bổ sung như nước mắm, dầu ăn, ớt cay…
Cách chế biến cũng khá đơn giản, cá giếc sau khi rửa sạch đem ướp cùng các loại gia vị với khoảng thời gian nhất định cho ngấm gia vị. Khi nấu cho thêm nước vào nồi và kho cho đến khi nhừ cá cảm thấy phần thịt cá mềm thì dừng lại.
Canh chua cá giếc
Canh chua cá giếc là món dễ ăn, kết hợp với cơm và dùng trong bữa ăn không gây ngán cho người dùng. Nguyên liệu của món canh chua cá diếc bao gồm me chua, nước mắm, rau răm, các loại gia giảm và tất nhiên rồi không thể thiếu cá giếc tươi.
Cách chế biến đơn giản, đầu tiên chúng ta làm sạch cá, để khô ráo. Me chua đun cùng nước sôi để lấy nước cốt. Đun sôi nước me cùng cá giếc đến khi cảm thấy cá chín thì tiếp tục cho lá rau răm vào, tiếp tục cho gia giảm vào để vừa miệng và tắt bếp sau khoảng 15 phút.
Cá diếc nấu ngải cứu
Món ăn này giúp hỗ trợ giảm đau đầu và mất ngủ cho người mắc tình trạng này. Món ăn này cũng đặc biệt thơm ngon với sự kết hợp của mùi lá ngải và hương vị thơm đặc trưng của cá giếc.
Nguyên liệu của món ăn này gồm lá ngải, gừng, rượu trắng, cá diếc tươi và các loại gia vị như nước mắm, bột canh…Cách chế biến dễ dàng khi cá được làm sạch đem đi nấu với gừng đến khi gần chín thì cho rau ngải vào nấu chung. Cuối cùng cho thêm rượu trắng, nước mắm để khử mùi tanh của cá sử dụng khi nóng.
Cá giếc chiên giòn
Một món ăn dễ chế biến không thể bỏ qua là cá giếc chiên giòn. Cách thực hiện đơn giản bạn chỉ việc làm sạch cá, ướp sẵn với gia vị như bột canh, tỏi ớt khoảng 15 phút. Tiếp theo tiến hành chiên cá trở mặt để đều giòn 2 mặt và vớt ra. Món ăn ngon khi kết hợp với nước chấm và tương ớt.
Những đối tượng không nên ăn cá diếc
Mặc dù cá giếc là loại thực phẩm bổ dưỡng, tuy vậy một số người không nên ăn cá giếc để tránh các tác động xấu tới sức khoẻ do các thành phần dưỡng chất có trong loại cá này. Các đối tượng người dùng sau nên tránh với các món ăn liên quan tới cá giếc:
Người cơ địa dị ứng các món ăn về cá
Những người này thuộc nhóm đối tượng dễ mẫn cảm với các thành phần có trong cá nên cần loại bỏ ngay cá diếc khỏi thực đơn dinh dưỡng. Dù chỉ là hàm lượng nhỏ cũng gây ra rắc rối không thể lường trước cho nhóm người này, nên sử dụng cá giếc nói riêng và cá nói chung là rất nguy hiểm.
Các dấu hiệu của dị ứng cá bao gồm các biểu hiện nổi mẩn trên da, ngứa rát. Nặng hơn là cơ thể sưng phù, khó thở, hô hấp khó, đau bụng, buồn nôn hoặc rơi vào trạng thai choáng váng.
Người có acid uric cao
Acid uric cao liên quan đến bệnh gout, nhóm bệnh nhân này không nên ăn cá giếc bởi sẽ ảnh hưởng đến sự gia tăng acid uric do trong cá diếc có chứa hàm lượng purine cao. Bệnh sẽ có nguy cơ tăng nặng mất kiểm soát gây đau nhức nghiêm trọng.
Người mắc bệnh thận, gan
Hàm lượng Purine trong cá diếc cao là mối nguy hiểm cho bệnh nhân gan, thận. Thành phần purine làm tăng acid uric gây nên tình trạng sỏi thận ngoài ra lượng kali nhiều trong cá giếc còn gây áp lực cho cơ quan thận bài tiết, làm tổn hại và suy giảm chức năng thận.
Tổng kết
Cá diếc và những kiến thức bổ ích từ bài viết hi vọng giúp được các bạn hiểu về loài cá này cũng như biết được cách sử dụng đúng cách thực phẩm này trong đời sống hàng ngày. Chúc các bạn luôn có được cuộc sống vui khoẻ từ chế độ ăn uống lành mạnh và tinh thần sống lạc quan.
