Với những người dân sống ở vùng sông nước miền Tây chắc chắn không còn xa lạ với cá Ngát. Đây là một loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng và ẩm thực cao thường xuyên xuất hiện trong bếp ăn dân giã của nhiều gia đình Việt. Những nội dung được chia sẻ sau đây sẽ giúp chúng ta có những tìm hiểu cụ thể nhất về loài cá đặc biệt này.
Cá Ngát dễ bị nhầm lẫn với cá da trơn
Cá Ngát thuộc họ da trơn, số lượng khá ít với đuôi nhọn hoặc tù kéo dài như phần lớn các loài có 4 râu. Chúng còn sở hữu tập tính tìm kiếm thức ăn dưới đáy và chỉ có 1 vây liên tục duy nhất giúp dễ dàng di chuyển và săn mồi hiệu quả.
Loài thủy sản này thích hợp sống trong khu vực nước ngọt và nếu không nhìn rõ bạn rất dễ bị nhầm với các loại cá da trơn khác cùng họ. Tuy nhiên chúng ta vẫn có thể phân biệt được nhờ vào một số đặc điểm riêng biệt sau:
- Loài này có nhiều râu, màu đen sẫm hơn. Ở bên mang cá Ngát có hai ngạnh cứng và nhọn có chứa nọc độc sẽ làm tê liệt con mồi và tê nhức tay chân nếu chúng ta chạm vào.
- Nếu nhìn bên ngoài sẽ thấy chúng giống cá trê nhưng lại có đuôi nhọn hoặc tròn tù giống lươn.
- Phần thịt cá chắc, ngọt và béo hơn nhiều so với các loại da trơn khác.
Tại Việt Nam, cá Ngát được xếp vào top thực phẩm có giá trị dinh dưỡng và ẩm thực cao, thường phân bố rộng rãi dọc những con sông ở An Giang, Đồng Tháp đến Bến Tre, Sóc Trăng.
Đặc tính và môi trường sinh sống của cá Ngát
Cá Ngát sẽ sinh trưởng tốt nhất trong môi trường tự nhiên nước mặn ở các tuyến sông rạch, cửa biển, ao đầm nuôi tôm hoặc các vùng đất bãi bồi ven biển. Tôm, còng, rẹm,… ở tầng đáy là thức ăn chính của loài này. Bởi vậy nên phần lớn người dân không muốn sự “có mặt” của chúng trong ao đầm của mình vì sẽ ăn hết các loài khác.
Thêm nữa, chúng còn có tập tính đào hang rất sâu, ít nhất từ 2 đến 8 ngách ở ven bờ cách mặt nước lúc thủy triều xuống khoảng 30 cm. Nếu chúng ta bị cá Ngát đâm sẽ rất đau nhức, thậm chí nặng còn gây tử vong vì phần ngạnh cứng nhọn bên mang chứa độc tố.
Cá Ngát có đặc tính sinh sản rất mạnh từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm. Chúng sẽ bơi theo dòng nước rồi tìm đến những nơi nguồn thức ăn dồi dào như ao đầm nuôi tôm để sinh sống. Ở Cà Mau, hầu như khắp nơi trên vùng đất ngập mặn ven biển đều có sự sinh sôi, nảy nở của nó. Thông thường, cá bố mẹ có thể cho sinh sản với kích cỡ trung bình 1-1,5kg.
Môi trường sống của cá Ngát có nồng độ muối từ 0 – 20%, pH dao động khoảng 6 – 7, oxy hòa tan từ 5- 8 ppm; độ trong từ 15 – 30cm. Tính ăn của chúng sẽ thay đổi theo kích thước cơ thể kéo theo sự biến mất dần của các loài giáp xác, thủy sinh nhỏ.
Giá trị dinh dưỡng mà cá Ngát mang lại cho sức khỏe
Trong cá Ngát rất giàu vitamin B1, B2, PP… cùng các hoạt chất quan trọng cho thúc đẩy quá trình phát triển trong cơ thể như protid, lipid, Ca, P, Fe. Đặc biệt, phần thịt của loài này rất thơm béo, chứa nhiều omega-3 và phốt pho, canxi, sắt,…
Còn theo đông y, loại cá này vị ngọt, tính bình, không độc, có tác dụng bổ khí huyết, tái tạo máu, làm trẻ hóa tế bào,… Bởi vậy, khi chúng ta thường xuyên ăn ăn chúng sẽ giúp bồi bổ cơ thể, cải thiện nhanh chóng chứng khó lên cân, tóc bạc sớm, sinh lý yếu,… Sau đây là một số công dụng phổ biến nhất từ cá Ngát bạn nên biết:
Ngăn ngừa suy thoái nhận thức
Trong cá Ngát ngoài omega-3 còn có DHA và EPA giúp củng cố khả năng nhận thức rõ rệt ở trẻ nhỏ và người già. Chỉ cần chúng ta thường xuyên bổ sung loại thực phẩm bổ dưỡng này vào bữa ăn hàng ngày có thể ngăn ngừa suy thoái điểm vàng liên quan với sự tích tuổi. Nó cũng giúp con người trở nên tỉnh táo, minh mẫn để làm việc, học tập tốt hơn.
Cá ngát tốt cho thai nhi
Như chúng tôi vừa giới thiệu ở trên trong thành phần của cá Ngát cung cấp các axit béo, omega–3 và EPA, DHA rất cần thiết cho phát triển các tế bào não bộ của trẻ. Nếu phụ nữ có bầu thường xuyên sử dụng loại thực phẩm này trong suốt thai kỳ của mình sẽ giúp thai nhi khỏe mạnh, thông minh.
Ngoài ra, cá Ngát còn cung cấp một lượng lớn các loại vitamin và khoáng chất quan trọng, cần thiết cho sự khoáng hóa bộ xương và thúc đẩy sự phát triển của thai nhi. Vì vậy, các mẹ nên thường xuyên bổ sung loại thực phẩm bổ dưỡng này vào bữa ăn hàng ngày của mình.
Cá Ngát giúp bồi bổ sức khỏe
Với những người đang bị suy nhược cơ thể, khó tăng cân cũng nên sử dụng nhiều loại thực phẩm này. Các loại axit amin, khoáng chất trong thịt cá Ngát khi đi vào cơ thể sẽ giúp tái tạo và tăng sinh tế bào, chống oxy hóa, hạn chế hình thành gốc tự do gây bệnh. Qua đó, sức đề kháng của chúng ta cũng được cải thiện rõ rệt.
Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch
Các axit béo, omega-3 trong thịt cá Ngát có khả năng ngăn ngừa loạn nhịp, giảm lượng triglycerid và mỡ thừa cơ thể, từ đó hỗ trợ thúc đẩy hệ tuần hoàn tim mạch hoạt động hiệu quả. Rất nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng nếu mọi người dùng loại thực phẩm này 1 lần/tuần có thể giảm được các triệu chứng liên quan tới 15%. Nhờ đó, tình trạng chuyển biến nặng thành vơ vữa động mạch, co thắt ngực ở bệnh nhân giảm đáng kể.
Một số món ăn cực ngon chế biến từ cá Ngát
cá Ngát là loại thực phẩm bổ dưỡng rất thích hợp để tạo nên nhiều món ăn thơm ngon. Sau đây là một số gợi ý cơ bản để chúng ta có thể nấu cho gia đình thưởng thức:
Lẩu cá măng chua cá Ngát
Ưu điểm của loại cá này là thịt chắc, ngọt và béo rất thích hợp để nấu lẩu măng chua ngọt. Để món ăn thêm hấp dẫn, bạn nên chuẩn bị thêm 1 chén mắm ớt chấm kèm với thịt cá, ăn cùng với bún. Chỉ cần mọi người nêm nếm đậm đà, nhúng thêm chút rau tươi ngon chắc chắn sẽ có được bữa ăn vừa thanh mát lại còn giải ngấy hiệu quả.
Chả trứng cá cá Ngát
Hoặc mọi người có thể đổi khẩu vị cho gia đình mình bằng món chả trứng cá Ngát vừa dinh dưỡng lại vô cùng bắt cơm. Chỉ cần chúng ta thêm chút hành lá thơm lừng, nêm nếm vừa ăn đậm đà chắc chắn sẽ khiến từ người lớn đến trẻ nhỏ phải thích mê.
Cá Ngát kho tộ
Món ăn dân dã này chắc chắn đã quá quen thuộc trong căn bếp của nhiều gia đình Việt. Một đĩa cá béo ngậy, ngấm đủ gia vị ăn với cơm trắng nóng hổi còn gì tuyệt vời hơn. Công thức này rất thích hợp để bạn trổ tài cho những ngày trời mưa se lạnh quây quần bên cả nhà.
Canh chua
Vào những ngày đông se lạnh, một tô canh chua cá Ngát nóng hổi, khói bốc nghi ngút thơm lừng chắc chắn sẽ khiến bữa cơm của gia đình Việt thêm ấm cúng và đáng nhớ. Các bạn có thể kết hợp độ ngọt, béo của cá với vị chua thanh nhẹ từ trái bần chấm kèm nước mắm ớt cay cho món ăn thêm đậm đà, hấp dẫn.
Cá Ngát được tiêu thụ trên thị trường như thế nào?
Ưu điểm của loại cá này là có ít xương, nhiều thịt, lại thơm ngon và béo ngậy nên rất được thị trường ưa chuộng với giá trị kinh tế tương đối cao. Chúng ta có thể chế biến thành nhiều món ăn bổ dưỡng hoặc bảo quản đông lạnh, sấy khô để xuất khẩu.
Hiện nay, giá bán của cá Ngát nuôi trong ao đầm trên thị trường đang giao động từ 80.000 – 100.000 đồng/kg tùy thời điểm mùa vụ. Thậm chí, ở thành phố Hồ Chí Minh, khi chúng đã trở thành món đặc sản được các quán ăn, nhà hàng trên thành phố săn lùng có thể lên đến 100.000 – 140.000 đồng/kg.
Còn cá Ngát đánh bắt tự nhiên sẽ có giá thành cao hơn, trung bình khoảng 220.000 đồng/kg vì khá hiếm. Nếu chúng được chế biến và sấy khô hoặc bảo quản đông lạnh để xuất khẩu sẽ có thể đạt từ 230.000 – 250.000 đồng.
Một số lưu ý khi săn cá Ngát không phải ai cũng biết
Muốn săn được loại cá này đòi hỏi người dân phải hiểu rõ được đặc tính cũng như có phương pháp đánh bắt cụ thể, ví dụ như:
- Thời điểm thích hợp nhất để săn là mùa nước nổi từ tháng 4-11.Lúc này, các đàn cá Ngát thường đi kiếm ăn vào rạng sáng. Vì vậy, tầm nửa đêm chúng ta đã phải móc mồi vào dây câu và chuẩn bị đến các vùng sông để thả.
- Những con cá đã dính câu thường kéo rất mạnh sợi dây cước nên khi kéo chúng lên thuyền bạn cần chú ý né xa tránh bị đâm vào người.
- Mặc dù loài cá này ăn tạp nhưng nó vẫn kén mồi. Các bạn nên dùng con còng và tôm còn tươi sống để câu sẽ dễ dính hơn.
- Tập tính của loài cá Ngát khi ăn là rỉa mồi chậm nên chúng ta cần phải kiên nhẫn chờ đợi và biết thời điểm kéo cần hợp lý.
- Loại cá này thường sống trong hang, cách mặt nước từ 3-4m với nhiều ngách thông nhau. Vì vậy, muốn săn được bạn cần phải mò từng chút một thật chính xác để chúng không thoát ra ngoài bằng đường khác. Người dân nên đặt vợt trùm hang ngách và dùng cây thụt xuống hang cái sẽ làm cá Ngát bị đẩy vào vợt.
- Loại cá này sở hữu gai nhọn chứa nọc độc nên chúng ta phải cẩn thận. Khi cầm chúng trên tay phải có “thế”, cố định đầu phần đầu để không bị nó đâm.
Lời kết
Tóm lại, những thông tin cụ thể về cá Ngát đã được chúng tôi giới thiệu chi tiết đến quý độc giả. Đây là một loại thủy sản có giá trị dinh dưỡng và ẩm thực cao nên rất thích hợp để chúng ta chế biến thành những món ăn ngon cho gia đình của mình.
